Caylus 2005

1289. Koning Philip de Schone van Frankrijk besluit een kasteel te bouwen om de grenzen van zijn land te versterken. Op dat moment is Caylus nog een kleine nederzetting. Maar al heel snel verzamelen zich hier veel arbeiders en ambachtslieden. Rondom het bouwterrein verrijst langzaam een kasteel en een stad.
De spelers kruipen in de huid van bouwmeesters. Door mee te helpen aan de bouw van het kasteel van de koning en de stad verder te ontwikkelen, verdienen ze prestigepunten. Als het kasteel gebouwd is, wint de speler met het grootst aantal prestigepunten.
Dit is de essentie van het spel Caylus. Tijdens het spelen kunnen er echter zoveel dingen gebeuren, dat het echt niet mogelijk is om alle fijne details van het spelverloop hier te beschrijven. Een poging:
Elke speler beschikt over 6 arbeiders die hij in verschillende gebouwen plaatst om er bepaalde opdrachten uit te voeren. Het speelbord toont een slangvormige straat, waar plaatsen voorzien zijn voor gebouwen. Bij de start van het spel staan reeds 6 speciale gebouwen voorgedrukt. Daarachter komen 5 gebouwen in een willekeurige volgorde, gevolgd door weer 2 voorgedrukte gebouwen. Andere gebouwen liggen ter beschikking om later tijdens het spel te bouwen.
Omdat de spelersvolgorde erg belangrijk is en bij elke ronde steeds verandert, wordt deze voor de start van het spel per toeval gekozen. De spelers die later aan de beurt komen dan de eerste krijgen wat meer geld. De spelers krijgen twee grondstofblokjes voedsel en één grondstofblokje hout. Verder komen nog steen, linnen en goud voor.
Elke speelronde bestaat uit 7 fases die steeds na elkaar uitgevoerd worden.
Tijdens fase 1 krijgen alle spelers 2 muntstukken. Sommige spelers krijgen later wat meer als ze bepaalde gebouwen bezitten.
Fase 2 is de belangrijkste fase van het spel: de spelers moeten nu om beurt hun arbeiders (telkens één) in de beschikbare gebouwen plaatsen. Per geplaatste arbeider moet één muntstuk aan de bank betaald worden. De meeste gebouwen kunnen slechts één arbeider aanvaarden. Goed plannen en vooruitdenken is dus heel belangrijk. Wil of kan een speler geen arbeider meer plaatsen, dan past hij. Telkens iemand past, wordt de prijs om een arbeider te plaatsen duurder voor de spelers die daarna nog een arbeider wensen te plaatsen. Fase 2 eindigt zodra alle spelers gepast hebben.
Tijdens fase 3 worden de 6 speciale gebouwen die aan het begin van de straat liggen één voor één geactiveerd. Wie hier arbeiders geplaatst heeft, krijgt daarvoor bepaalde voordelen.
In fase 4 kan de provoost verplaatst worden (in de volgorde waarin de spelers gepast hebben). De uiteindelijke positie van deze provoost bepaalt welke gebouwen straks geactiveerd kunnen worden. Dat verplaatsen kost evenwel geld. Spelers kunnen echter ook passen.
Tijdens fase 5 worden alle andere gebouwen langs de straat geactiveerd. Spelers die er arbeiders staan hebben, krijgen weer bepaalde voordelen. Dat kunnen grondstoffen zijn, geld van de bank of het recht om een nieuw gebouw op te richten. Nieuwe gebouwen brengen vanzelfsprekend weer nieuwe mogelijkheden op voor alle spelers, maar ze kunnen vooral prestigepunten opbrengen voor de bezitter ervan (als een andere arbeider later gebruik maakt van dit gebouw).
Fase 6 is belangrijk voor die spelers die een arbeider tijdens fase 2 in het kasteel hebben geplaatst. Voor elke sector van het kasteel (kerker, muren en torens) krijgen de spelers prestigepunten alsook de gunst van de koning. Deze gunst geeft de speler de mogelijkheid om prestigepunten, grondstoffen of geld te ontvangen, alsook het recht om gebouwen wat goedkoper te kunnen bouwen.
Fase 7 beëindigt de ronde doordat de stadhouder langs de weg marcheert. Zijn beweging vooruit wordt bepaald door de huidige positie van de provoost (1 of 2 plaatsen). De stadhouder kan langs een plaats wandelen waar een scoreteken staat. Hierdoor wordt die sector meteen afgerekend (spelers ontvangen prestigepunten en/of de gunst van de koning).
Het spel eindigt zodra de stadhouder het afrekenveld voor de toren (het laatste onderdeel van het kasteel) bereikt heeft of als alle 14 onderdelen van de toren aanwezig zijn. Spelers krijgen nu nog prestigepunten voor goud, geld en grondstoffen. Wie nu de meeste prestigepunten bezit, wint het spel.
Wie had kunnen denken dat er ooit nog een concurrent voor Puerto Rico zou opduiken? Met Caylus verschijnt er na lange tijd eindelijk weer een spel dat bij een ervaren spelerspubliek zal aanslaan. Caylus verloopt aangenaam veelzijdig en bevat geen enkele geluksfactor. De spelregels – alhoewel redelijk uitgebreid – zijn achteraf gezien verrassend eenvoudig zodat je redelijk vlot kan spelen. Caylus is wel zo’n spel dat je je best laat uitleggen door iemand die het al gespeeld heeft. Denk echter niet dat je na 5 minuten al een plan kan bedenken om de partij te winnen. Daarvoor is Caylus veel te veelzijdig en kunnen er zoveel verschillende dingen gebeuren.
Wie een boontje heeft voor veelzijdige, puur tactisch én strategische ingestelde spelconcepten, geen schrik heeft voor een partij van vier of meer uur, het aanvaardbaar vindt dat de fijne knepen van het spel pas na drie of vier partijen zichtbaar worden en spelers kent die dezelfde ingesteldheid hebben, moet Caylus als een verplichte aankoop jaargang 2005 beschouwen.