Hersengymnastiek 1940

Dit spel is gebaseerd op het zeer populaire radiospel "Hersengymnastiek" dat van 1938 tot 1992, met een onderbreking tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd uitgezonden door de AVRO. Het geldt als het oudste geregelde quizprogramma ter wereld. Het spel zelf was al eerder door MB uitgebracht in 1936 onder de titel Go to the Head of the Class.

De puntentelling werd in de naoorlogse jaren bijgehouden door omroepster Mieke Melcher. De vraag "Hoe is de stand, Mieke?" werd een gevleugeld woord.

Het bordspel werd in 1940 uitgegeven en was te koop voor f3,50. De inhoud bestond uit een boekje met de spelregels en 800 vragen van G. de Josselin de Jong, 6 kartonnen pionnen die in elkaar gestoken moesten worden, twee sets van 20 kaartjes (EXAMEN en GEDRAG), twee dobbelstenen en een speelbord met daarop afgebeeld een schoolklas vol bankjes en een schoolbord. Naderhand waren een 3-tal vervolgboekjes verkrijgbaar met aanvullende vragen. Bij het afgebeelde spel zit het eerste bijbehorende boekje en het eerste vervolg boekje (tweede serie).

G. de Josselin de Jong, die de vragen had samengesteld, werd in november 1946 voor het Gooische oorlogstribunaal gedaagd en er van beschuldigd lid te zijn geweest van de NSB en meegeholpen te hebben aan de verspeiding van oorlogspropaganda in zijn functie als chef van de Nederlandsche Omroep. Van het tweede boekje zijn twee verschillende exemplaren bekend, één met vermelding van de auteur Josselin de Jong uit de oorlogstijd en kennummer K744, en één zónder die vermelding waarin tevens in één van de vragen de kranten Het Parool en Trouw voorkomen.
Het Parool en ontstond in 1940 als illegaal ondergronds blaadje. Trouw ontstond als ondergronds illegaal blaadje in 1943 na een ruzie in de top van Vrij Nederland. Beide blaadjes waren dus tegen de Duitsers uitgegeven blaadjes, die tegen het einde van de oorlog in grote oplagen werden gedrukt in verschillende edities en daarmee het karakter va een krant begonnen te krijgen. Uiteraard zonder toestemming van de bezetters die fanatiek jacht maakte op de schrijvers en verspreiders van deze periodieken.
Hieruit blijkt dat de boekjes in de na-oorlogse uitgaven werden aangepast (info Gerard Stoer en Harm Bosman). De twee uitgaves van de boekjes zijn op de vierde foto afgebeeld.

Het spel zelf komt ook voor met het kennummer K744 (drukkerij Borst te Deventer) uit de oorlogstijd en in diverse afwijkende kleuren (zie elders in de catalogus), zoals wel vaker het geval is met spellen uit de oorlogstijd.