La Vallée des Mammouths 1989

Elke winter moet dit schitterende spel bij ons minstens éénmaal op tafel komen. Mijn gasten weten dan op voorhand dat ze zeker niet voor middernacht thuis zullen zijn. Want er gebeurt telkens weer zoveel. Meestal zorgen we er discreet voor dat de dames niet thuis zijn, want...
Stel je voor: je bent verantwoordelijk voor een stam die tijdens de prehistorie probeert te overleven. Dat is geen lachertje. Tijdens de zomer valt dat nog mee. De bossen en de rivieren zorgen voor voedsel. Maar in de winter brengen alleen de vakken grenzend aan water wat eten op. Bovendien wordt de streek waar de stammen zich gevestigd hebben elke ronde weer opnieuw bezocht door dieren die weliswaar voedsel opbrengen op voorwaarde dat je ze kan overmeesteren. Blijft dan nog de concurrentie tussen de verschillende stammen, want de stam die als eerste vier nederzettingen of holen bezit, wint het spel. Vergeten we ook nog niet de onvoorspelbaarheid van de natuur die bossen in brand steekt, lavastromen op je vak doet stromen, heel erg magere beesten oplevert of soms zo’n bijtende koude veroorzaakt dat geen enkele stam zich nog durft te bewegen over het speelbord.
Elke speler start met een klein gehucht waarin 5 dappere krijgers en 2 volstrekt nutteloze vrouwen huizen. Nutteloos omdat een vrouw geen bonuswaarde bezit in gevechten tegen dieren en het nooit kan opnemen tegen krijgers van een vreemde stam. Wel integendeel: zodra je vrouwtje eenzaam op een vak staat, loopt ze meteen over naar de kleur van een andere stam zodra ook maar één krijgertje van die stam dat vak betreedt. Waar die vrouwtjes wel goed in zijn is de kweek: op het einde van elke zomer of winter gebeuren er geboorten in elke nederzetting waar een vrouwtje aanwezig is. En om heel eerlijk te zijn die vrouwen heb je ook nog nodig om een nieuwe nederzetting te stichten. Maar voor de rest... vooral veel heerlijk commentaar van de mannelijke medespelers.
Het spel verloopt over verschillende spelronden: telkens drie zomerfases en drie winterperioden. Tijdens elke ronde wordt een gebeurteniskaart getrokken en duiken verse dieren op aan de rand van het speelbord. Een dobbelsteen bepaalt dan in welke richting ze zich verplaatsen. De stamleden mogen zich nu ook één of twee vakjes verplaatsen en hierna worden de conflicten opgelost.
Eerst vechten krijgers van verschillende stammen om het gebied. Dit wordt door een dobbelsteen beslecht. Een stam krijgt wel bonuspunten als ze over meer krijgers beschikt dan de andere of als het gevecht plaats vindt in een gebied waar hun nederzetting of hol staat. De stam die overleeft (de slachtoffers gaan terug naar de voorraad van de speler) bekampt de eventueel aanwezige beesten. Ook hier geeft een meerderheid bonuspunten bij de dobbelsteenworp. Een overwonnen dier wordt omgezet in voedselpunten (1p voor een magere wolf tot 6p voor een dikke mammoet). Dit voedsel is heel belangrijk. Tijdens de zomerfases brengen bezette gebieden in het bos en aan het water extra voedselpunten op, maar tijdens de winter vinden de stamleden alleen voedsel op vakken die aan water (rivier of meer) grenzen. Waarom heb je dat voedsel nodig? Heel eenvoudig: om te overleven! Elk lid van je stam (ook de vrouwtjes) moeten nu een voedselpunt opeten. Heb je punten tekort dan moet je evenveel stamleden opofferen.
Op het einde van de zomer en de winter zijn de stammen in blijde verwachting: in elke nederzetting of hol brengen de aanwezige vrouwtjes nakomelingen op de wereld. Een dobbelsteen bepaalt het geslacht: 1-2 is helaas een vrouwtje en al wat meer is brengt weer een krijger op. Een zes zorgt zelfs voor een tweeling.
Die vrouwtjes hebben wel een functie hoor. Naast zorgen voor nakomelingen heb je ze ook nodig om een nieuwe nederzetting of hol te stichten.
Wie op een bepaald moment vier nederzettingen en/of holen bezit en dit nog een ronde kan volhouden, wint het spel.
Ik ken weinig spellen waar het spelverloop in een paar minuten zo drastisch kan veranderen. Een speler die daarnet machtig heerst over het grondgebied kan door een gebeurteniskaart of een kanskaart of een barslechte dobbelsteenworp het volgende moment gereduceerd worden tot een belachelijk klein stammetje met één krijger en drie volslagen nutteloze vrouwtjes. Het zal je maar overkomen dat je hele bende netjes in een rijk bos verzameld zit, volop aan het dromen is van het vele voedsel dat straks in dat bos te plukken zal zijn en de vele vissen die in het aangrenzend gelegen riviertje wachten op je hengel als de volgende gebeurteniskaart aan het begin van een ronde doodleuk vertelt dat precies dat bos in de fik staat... Of je schermt je af achter een rivier, waar niemand kan oversteken, als de volgende winterkaart meedeelt dat alle rivieren heerlijk dichtgevroren zitten en nu wel door iedereen kunnen overgestoken worden... Daar gaat je eenzaam vrouwtje dat alleen in je nederzetting achterbleef terwijl je stoere krijgers op zoek gingen naar eten.
La Vallée des Mammouths is een spel dat je beslist eens moet gespeeld hebben. Je ondervindt er werkelijk hoe het leven duizenden jaren geleden geweest moet zijn. Eigenlijk ervaar je hier de typisch Franse aanpak bij gezelschapsspellen: vertrekken vanuit een thema, rijkelijk fantaseren wat er zoal kan gebeuren en een spelsysteem opbouwen waarbij de kansfactoren heel duidelijk aanwezig zijn, maar als toelaatbaar, wegens ludiek realistisch, overkomen.
Deze uitgave van de inmiddels verdwenen uitgever Ludodélire (wat zit er in een naam...) is helaas al heel lang niet meer te koop, maar duikt af en toe op de vlooienmarkt tijdens de beursdagen in Essen aan heel hoge prijzen op. Gelukkig heeft Jeux Descartes in 2001 het spel opnieuw uitgebracht, zowel in een Frans- als Duitstalige versie. Kopen, spelen, commentaar geven, vloeken, juichen, hopen en nog eens spelen. Dat moet je doen.