AL16: Puerto Rico 2003

Puerto Rico is een verdomd heel knap spelconcept, zeker voor de ervaren veelspeler. Wie echter helemaal niet houdt van puur strategische spellen, moet wat anders op tafel leggen.
De spelers kiezen tijdens elke ronde van het spel een rol en voeren de bijbehorende acties uit. Elke speler beschikt over een eigen speelbord waarop gebouwen in de stad komen en de plantage verder aangelegd wordt. Door het verkopen of verschepen van goederen worden punten verdiend. Wie aan het einde van het spel de meeste punten bezit, wint het spel.
Puerto Rico laat zich niet zo makkelijk uitleggen. Spelers moeten flink wat geduld hebben vooraleer ze alle finesses van het spel begrijpen. Gelukkig worden de belangrijkste spelregels visueel goed ondersteund op de verschillende kaarten en speelborden. En dat zijn er nogal wat. De doos bevat heel veel kleine kaartjes en fiches. Je moet de inleiding en de spelopstelling goed lezen om in te zien waar al die dingen voor dienen. Ik wil u hier niet mee afschrikken, maar dit spel vraagt een serieuze voorbereiding en eventueel enkele proefronden, vooraleer je definitief van start kan gaan.
Als alle materiaal klaar ligt, begint het spel. Het lot bepaalt de gouverneur die als startspeler als eerste een rol uitkiest. Deze speler voert de bijbehorende actie uit en heeft meestal ook nog een bepaald privilege (extra voordeel aan deze rol). Vervolgens voeren alle medespelers om beurt ook de actie verbonden aan die eerste rol uit. Pas daarna kiest de volgende speler (in zitvolgorde) een tweede rol. Actie en eventueel privilege wordt uitgevoerd en nu mogen alle medespelers ook de actie van dat personage uitvoeren. Zo gaat het om beurt verder totdat iedereen als eerste een rol uitkoos. Op de - op dat ogenblik - niet gekozen rollenkaarten wordt een dubloen neergelegd om die rol in een volgende ronde aantrekkelijker te maken.
Het spel eindigt meestal na zo'n 15 ronden als aan één van de drie mogelijke eindvoorwaarden voldaan is. Iedere speler telt zijn puntenfiches plus de punten die zijn gebouwen opleveren en de punten van de bezette grote gebouwen.
Inzicht in de verschillende rollen is heel belangrijk. Ik beschrijf de rollen even kort.
De landbouwer geeft elke speler de mogelijkheid om een nieuwe plantage aan te leggen. De speler met het privilege (die als eerste deze rol koos) mag in plaats hiervan ook een steengroeve pakken.
De burgemeester lokt nieuwe kolonisten naar de verschillende speelborden. Maar de speler met het privilege krijgt één kolonist extra. De verworven kolonisten moeten de spelers verdelen over hun speelbord. Voor elk niet-bezet veld wordt opnieuw één kolonist klaargezet voor de volgende ronde.
De bouwmeester zorgt ervoor dat iedereen een gebouw in zijn stad kan plaatsen. Dat kost echter geld. Het juiste moment uitkiezen om een bepaald type te plaatsen wordt dus erg belangrijk. De speler met privilege moet 1 dubloen minder betalen. Wie op dit moment een steengroeve bezit, krijgt ook korting.
De opzichter produceert goederen. Alle spelers krijgen goederen volgens de productielijn (combinatie plantage en gebouwen in de stad) die ze op dat ogenblik hebben. De speler met privilege krijgt iets meer.
De handelaar verkoopt de goederen. Iedere speler mag 1 goederensteen verkopen aan het handelshuis. De handelaar zelf krijgt een dubloen extra. Helaas aanvaardt het handelshuis slechts vier verschillende soorten goederen. Je moet dus goed uitkijken wie wanneer aan de beurt komt omdat je perfect kan inschatten wat elke speler te verkopen heeft.
De kapitein levert de goederen en zorgt ervoor dat de spelers punten ontvangen. Elke speler is zelfs verplicht om te verkopen wat hij kan. De kapitein zelf krijgt vanzelfsprekend 1 punt meer. Ieder soort schip aanvaardt maar één soort goederen. En dat wordt dus goed opletten. Want deze rol op het verkeerd moment selecteren, kan voor heel veel winst bij een medespeler zorgen.
Tenslotte heb je nog een simpele goudzoeker die enkel voor de speler die deze als eerste kiest dubloenen opbrengt. Deze rol wordt weinig gekozen, maar wordt steeds aantrekkelijker omdat bij niet-selectie er steeds een nieuwe dubloen op wordt opgeplaatst, waardoor deze kaart na enkele ronden toch ineens interessant wordt.
Zo gaat het ronde na ronde verder. De speler planten hun plantage uit waardoor er tabak, suiker, maïs, enz. beschikbaar wordt op voorwaarde dat de speler in zijn stad over de juiste soort gebouwen (nijverheden) beschikt die dan ook nog bevolkt moeten zijn. Het tweede deel van de 12 pagina's tellende handleiding beschrijft in detail de verschillende mogelijkheden van elk type gebouw dat in Puerto Rico kan opgericht worden.
Op een spelavond van een club moet je ofwel beschikken over een apart zijlokaaltje of moet je met ongelooflijk geconcentreerde gasten aan tafel zitten om dit spel uit te leggen en te spelen. Maar wie dit ervoor over heeft, zal dit spel een volgende spelavond beslist weer op tafel willen leggen.
Puerto Rico heeft twee jaar ontwikkelingstijd achter de rug en dat merk je. De spelregels zijn prima uitgebalanceerd en roepen geen enkele extra vraag meer op. Alle kaartjes en speelborden zijn uiterst gedetailleerd vormgegeven en bevatten de meest essentiële spelkenmerken als geheugensteuntje. Een allereerste partij duurt heel lang, maar elke volgende partij verloop zo spannend dat niemand meer op de tijd let. Andreas Seyfarth verdient met dit spelconcept al onze eerbied en mag terecht heel trots zijn op dit product.
Indien ik ooit naar een onbewoond eiland wordt verbannen, neem ik de volgende vier dingen mee: drie medespelers en Puerto Rico!