De Kolonisten van Amerika 2010

Deze nieuwe titel in de bekende Catanreeks dook onverwacht eind augustus op. Het speelt volledig op zichzelf, je hebt de basisdoos dus niet nodig.
We zijn steeds wantrouwig t.o.v. varianten op basisdozen die al jaren meegaan. Maar deze keer heeft Klaus Teuber (en zijn Amerikaans testteam) goed nagedacht om op basis van het bekende Catansysteem toch nieuwe spelelementen toe te voegen.
In de Kolonisten van Amerika wordt, hoe kan het ook anders, gespeeld tijdens de 19de eeuw in Noord-Amerika toen de kolonisten het overdrukke Oosten verlieten om met huifkar het Westen te verkennen (en te koloniseren).
Het vaste speelbord toont de bekende zeshoekige tegels met bossen, woestijnen, heuvels, bergen, weiden en akkers. Deze gebieden brengen hout, steenkool, erts, vee en graan op. De spelers starten met drie steden, één trein en één spoor in het Oosten. Daarnaast beschikt elke speler over nog een trein, twee huifkarren (de kolonisten zelf) en een soort goederenstation waarop hun beschikbare steden en goederenblokje wachten om in het spel gebracht te worden.
De spelers bouwen hun netwerk van sporen en steden uit en proberen als eerste al hun goederenblokjes af te leveren in de steden van de medespelers. Dat betekent dat spoorlijnen zullen aansluiten (een beetje zoals in Trans America) willen spelers vlot (en vlug) hun goederen kunnen leveren.
De basisregels blijven overeind. Eerst wordt gedobbeld om grondstoffen te ontvangen (of outlaw te verplaatsen). Daarna kan met de speler aan beurt naar hartenlust onderhandeld worden en kan deze speler ontwikkelingskaarten of sporen of treinen aankopen, steden bouwen of huifkarren en treinen verplaatsen (om goederen af te leveren). Deze basisspelregels lezen erg vlot en zijn op een paar details niet zo verschillend van het spelsysteem dat we al sinds 1995 kennen.
Teuber voegt echter een aantal nieuwe spelelement toe om deze variant te kruiden. Ik som ze even kort voor u op:
(1)
De kolonisten verplaatsen zich van Oost naar West. De twee beschikbare huifkarren reizen dus doorheen het land. Dat systeem doet een beetje denken aan de Mayflower van Carcassonne. Dat heeft echter ook gevolgen. Wat je bouwt (of investeert) blijft dus niet op dezelfde plaats op het speelbord staan. Je moet voortdurend opnieuw de juiste grondstoffen verwerven om die huifkarren te verplaatsen. Hoe meer steden naar het Westen gebouwd worden hoe meer getallenfiches uit het Oosten moeten opschuiven naar het Westen. Dat betekent dat sommige spelers op een bepaald moment steden in het Oosten hebben die niets meer kunnen opbrengen omdat de grondstof getallenfiches daar verdwenen zijn.
(2)
Er duiken twee nieuwe grondstoffen op: steenkool en goud. Die steenkool heb je nodig voor spoorlijnen, treinen en ontwikkelingskaarten. Met goud kan je twee grondstoffen ruilen tegen eentje van een andere soort. Maar je kan het goud ook gebruiken om je trein te laten rijden over stukken spoor van medespelers. Er zijn verschillende manieren om goud te verwerven. Telkens de dobbelstenen ongunstig voor je zijn (omdat je geen steden aan de gedobbelde gebieden hebt), krijg je ter compensatie één goudstuk. Als je nieuwe sporen zo bouwt dat ze aansluiten aan een nog niet verbonden geïsoleerde stad, krijgt elke eigenaar van de sporen tussen de stadslocaties een goudstuk.
(3)
Met vier spelers beschikt iedereen over 10 steden en 8 goederenblokjes. Telkens je een stad bouwt, komt een extra eigen goederenblokje beschikbaar om m.b.v. je twee treinen af te leveren in de steden van je medespelers. Wie daarin het eerst slaagt, wint het spel. Er worden dus geen zegepunten tijdens het spel meer toegekend. Het doel is vrij eenvoudig: zorg dat je als eerste al je goederen in de steden van je medespelers aflevert. Dat doel heeft vanzelfsprekend invloed op het spelverloop. Zo moeten je medespelers steden bouwen. En het liefst een beetje dicht bij elkaar in een regio waar veel van je sporen gebouwd werden. Doen die medespelers dat? Ja en neen. Ja omdat het bouwen van steden eigen goederenblokjes beschikbaar maakt. Je wordt dus aangemoedigd om je steden te bouwen. Steden dicht bij elkaar plaatsen? Liefst niet. Want dan zal de speler met het beste spoorweg netwerk daar heel graag van profiteren.
Daarnaast duiken nog enkele nieuwigheden op die je eens rustig moet nalezen in de spelregels (zoals extra bouwfase na de beurt van de actieve speler, investeren om huifkarren of treinen te verplaatsen...).
Besluit
Deze Kolonisten van Amerika bekoort. Het spel voelt vertrouwd aan, en beschikt over genoeg nieuwe ingrediënten om een nieuwe smaak te genereren. Je eerste partijen duren meestal rond de drie uur. Dat maakt het spel dus niet meteen een tussendoortje. Het spel legt zich vlot uit en speelt heel intuïtief. Het spelmateriaal komt veel te druk over tijdens het spel. Vooral de spoorwegen zijn in verhouding veel te breed. Er komen veel te veel kleuren voor op het speelbord waardoor je soms het overzicht verliest.
Teuber heeft elementen uit Carcassonne, Trans America en de Ticket to Ride Marklin editie toegepast op en spelsysteem dat inmiddels 15 jaar lang bekend is. Catanspelers worden ons inziens te weinig uitgedaagd.