Paleo 2020

Paleo speelt zich af in het Stenen Tijdperk. De spelers vormen samen een volksstam die voortdurend streeft naar vooruitgang en uiteraard probeert te overleven.
De spelers werken samen om het doel te bereiken: als eerste erin slagen om de grondschildering volledig af te werken (door 5 puzzelstukken ervan te verzamelen). Maar als de groep eerst 5 doodskopfiches verzamelt, verliezen de spelers meteen.

Paleo is een echt coöperatief spel. We winnen of we verliezen. Er moet dus intensief samengewerkt worden.
Elke opeenvolgende ronde bestaat uit een dag- en een nachtfase. Overdag verzamelen de spelers grondstoffen allerlei, maken ze nuttige gereedschappen en vervullen ze verschillende opdrachten. Tijdens de nacht moeten de stamleden voedsel krijgen en wordt de volgende dag voorbereid.

Elke speler start met een eigen groep bestaande uit twee mensen(kaarten). Alle groepen samen vormen de stam die het avontuur probeert te overleven. Elke mensenkaart heeft een aantal eigenschappen. Sommige genereren meteen nuttige gereedschapsfiches, elke kaart toont één van de drie capaciteiten (kracht, waarneming en handigheid) en bezit een aantal vakjes voor toekomstige schadepunten (vooraleer definitief te sterven).

Er wordt vrij veel materiaal opgesteld bij de start van het spel. Lees de spelregels maar eens na. Dat betekent ook meteen dat er vrij veel te kiezen valt tijdens het spel.

Tijdens de dagfase voeren alle spelers elke stap gelijktijdig uit. Eerst kiest elke speler één van zijn bovenste drie kaarten. Aan de rugzijde vermoeden ze welk voordeel die kaart oplevert. In het bos wordt er vooral hout en voedsel gevonden, bij de rivier voedsel en huiden en in de bergen krijg je meestal steen en huiden. Thuis kunnen de spelers bouwen en kunnen er leuke dingen gebeuren dankzij o.a. dromen. Een uitbreiding van je stam behoort ook tot de mogelijkheden (hoe meer volk hoe liever want dan krijg je meer mogelijkheden maar moet je wel voor meer voedsel zorgen). Eén van de speeltableau's geeft hiervoor een goed ruggensteuntje.
Ik schreef daarnet "vermoeden" want niet elke kaart toont op de voorzijde effectief het lekkers dat je in gedachten had. Tijdens het Stenen Tijdperk verloopt het leven iets chaotischer dan nu...
Hoe dan ook elke speler kiest een kaart op basis van die rugzijde. Hier mag er al overlegd worden tussen de spelers. Kies jij een bos zodat we meer kans op hout hebben dan kies ik een kaart om eventueel een extra mens aan mijn groep te kunnen toevoegen. Je kan immers slechts tussen de drie bovenste kaarten van je eigen stapel een keuze maken.

Dan draaien alle spelers gelijktijdig hun kaarten om en beslissen ze samen in welke volgorde deze kaarten zullen uitgevoerd worden. In de afgesproken volgorde kiest elke speler precies één actie op zijn kaart.
De actiekaarten genereren grondstoffen indien je over de nodige capaciteiten beschikt. Zo kan je 3 boomstammen krijgen als je mensen 2x de capaciteit "handigheid" bezitten en je bereid bent om 2 kaarten af te leggen. Hier kunnen andere spelers echter helpen. Iemand kan de actie "helpende hand" op zijn kaart gebruiken om je 1 capaciteit "handigheid" te geven indien je eigen mensen die niet genoeg zelf hebben.
Er zijn ook gevarenkaarten. Indien je de normale en gunstige acties erop niet kan uitvoeren verliest één van je mensen een "leventje".

Het zou me te ver leiden om alle 222 kaarten te bespreken of in rubrieken kort mee te geven. Dat is ook niet nodig omdat je elke keer als je speelt een level moet kiezen. Uiteraard start je de allereerste keer met Level 1. Dan komen er 20 kaarten extra in het spel (bovenop de 32 basiskaarten die steeds meedoen) en een paar speciale opdrachtkaarten. Speel je een volgende keer met dezelfde groep spelers verder dan kan je opbouwen naar Level 8. Paleo is dus naast een coöperatief spel een Legacy Game.

Vervolgens kiest elke speler weer een kaart, wordt er overlegd en gepland en worden de acties gespeeld. Hopelijk ontvangen de verschillende spelers genoeg grondstoffen en vooral voedsel. Want als elke speler zijn laatste kaart gespeeld heeft (bij Level 1 zijn er dus 52 kaarten verdeeld over de spelers in het spel) dan eindigt de dagfase.
Dit wil niet zeggen dat er b.v. met 2 spelers 26 kaarten per speler hun werk doen want veel acties vragen naast capaciteiten ook het wegspelen van 1 of meerdere kaarten...

Tijdens de nacht moeten alle mensen in de stam eten. Er moeten dus genoeg voedselschijfjes verzameld zijn. Dat voedsel is voor de hele stam beschikbaar, dus voor alle mensen in elke groep (bij elke speler). Als er echter te weinig voedsel is, leggen de spelers voor elke niet-gevoede mens een doodskopfiche op het Nachttableau (herinner bij 5 doodskoppen verliezen we allen...).
Vervolgens wordt er gekeken of er voldaan werd aan de huidige missie (soort gemeenschappelijke opdracht voor de hele stam). Bij pech ben je nog extra voedsel en/of leventjes kwijt.

Alle kaarten worden weer geschud en verdeeld over de spelers en een nieuwe dag breekt aan. Hopelijk kunnen we nu een opdracht uitvoeren die een puzzelstuk van ons schilderij opbrengt. Want als dat kunstwerk (5 stukken) volledig is mogen we ons tot winnaar uitroepen.

Commentaar

Je moet kunnen samenwerken. Je moet willen samenwerken. Je eigen eer en glorie is niet van tel. De stam moet overleven. Speel je liever alleen ten koste van de anderen dan moet je een ander spel kiezen. Er zijn er genoeg in dat thema (La Vallée des Mammouths uit 1991, Stenen Tijdperk uit 2008, Ecos: First Continent uit 2019 om er een paar te noemen).
Maar bij Paleo komt er nog iets bij. Het verhaal wordt opgebouwd over verschillende spelletjes en het wordt ook steeds moeilijker (en eigenlijk interessanter). Maar dan moet je wel met dezelfde groep spelers blijven spelen.

Wie hier voor open staat gaat een boeiende (speel)tijd tegemoet. Het spelsysteem is niet zo moeilijk. De kaarten en ander spelmateriaal zijn grafisch heel mooi vorm gegeven. De handleiding leest vlot. Er is spanning voelbaar tijdens het spel. Lukt het ons deze keer of niet? Wie kan wie helpen? Welk gereedschap ontwikkelen we nu? Wat hebben we nodig om te overleven? Heeft iemand onze voedselvoorraad in het oog?

De jury van Kennerspiel des Jahres 2021 schrijft terecht:
"It’s extraordinary how “Paleo” manages to create dynamic stories and images in the players’ minds that will stay there long after the game has ended. Through the relentless struggle for survival we learn that we are only as strong as the group. The variety of different events keeps our curiosity piqued through several playthroughs and rewards the exploration of this exciting and unforgiving stone age world."