Carcassonne: De Stad 2004

Eindelijk. De stad Carcassonne in al zijn glorie duikt op. In het basisspel had ik steeds de indruk dat er niet één stad Carcassonne gecreëerd werd maar dat er verschillende van die steden opdoken. In deze apart te spelen editie wordt dit probleem aangepakt.
De spelers bouwen nu gezamenlijk de stad Carcassonne op bestaande uit woonwijken, markten, wegen en een heuse stadsmuur.
Naast 75 stadstegels (i.p.v. landschapstegels) in een buidel bevat de doos 72 muurdelen, een stadspoort en 12 torens. De torens worden over de spelers verdeeld. De stadstegels worden over drie verdekte stapel van 30, 25 en 20 tegels verdeeld.
Wie aan de beurt komt, moet een nieuwe stadstegel trekken en aanpassen, mag een horige op deze tegel plaatsen en handelt eventuele puntentellingen af. Niets nieuws dus.
Bij het aanleggen van tegels moeten de wegen (straten van de stad) doorlopen. Maar alle andere delen van de stad (woonwijken en markten) mogen naar wens wel of niet doorlopen. Dat is dus een eerste belangrijk verschil met de basisversie.
Een horige mag niet geplaatst worden op een markt, woonwijk of weg die daarmee afgewerkt zou worden. Dit is eveneens nieuw. Hierdoor belet de auteur dat spelers te goedkoop (te opportunistisch) punten scoren met korte-termijn-projecten.
Bij de puntentellingen duiken ook nieuwe spelregels op. Een afgesloten weg van 1-3 stukken scoort 1p per tegel, maar 2p per tegel indien de weg uit 4 of meer stukken bestaat.
De markten vervangen de steden uit het basisspel. Markten die afgesloten worden scoren als volgt: vermenigvuldig het aantal tegels waaruit de markt bestaat met het aantal verschillende waren (vis, vee of graan) dat op die markt aangeboden wordt.
Woonwijken komen i.p.v. weiden. Ze scoren ook niet tijdens het spel maar brengen wel op het einde punten op. De beschermheren in die wijken scoren 2p voor elke markt die in de woonwijk ligt of aan die woonwijk grenst.
Het belangrijkste verschil met de basisversie zijn echter de muren die geleidelijk aan rondom de stad gebouwd worden en daardoor het speelveld steeds verder begrenzen totdat de stad Carcassonne volledig ommuurd wordt. Bij de start van het spel liggen de stadstegels in drie stapels. Van zodra de eerste stapel opgebruikt is en met de tweede stapel begonnen wordt, worden muren en torens aan het spelverloop toegevoegd. Vanaf nu kunnen horigen ook als wachter op de muur worden ingezet.
Telkens een speler een telling veroorzaakt, wordt aan de muur verder gebouwd. Na de eerste telling mag de speler aan beurt de stadspoort plaatsen langs een stadsdeel naar keuze. Zijn medespelers ontvangen elk een stukje muur en plaatsen dit om beurt aan de stadspoort of aan een muurdeel. Na elke volgende telling worden uitsluitend muurdelen gebouwd.
Wie een muurdeel bouwt kan er een wachter op plaatsen tenzij er recht tegenover dit muurdeel reeds een andere wachter op een ander muurdeel staat (verbonden door een ononderbroken rij stadstegels).
Wachters scoren pas aan het einde van het spel. Elke wachter bewaakt de rij stadstegels die voor hem liggen. Voor elk openbaar gebouw scoort de wachter 2p en voor elk historisch gebouw (met schild) ontvangt hij 3p.
Nadat alle spelers hun muurdelen ingebouwd hebben, mag de speler die de telling veroorzaakte één van zijn torens aan de uiteinden van de stadsmuur plaatsen. Hij scoort meteen zoveel punten als het aantal muurdelen tussen zijn toren en de toren of stadspoort aan het andere einde van dit stuk muur.
Door het plaatsen van muurdelen kunnen wegen of markten afgebouwd worden omdat ze daar iet verder meer kunnen uitbreiden. Ze scoren dan ook meteen.
Zodra met de 3de stapel stadstegels gewerkt wordt, krijgt elke speler twee muurdelen. Hierdoor wordt de stad in versneld tempo afgewerkt.
Het spel eindigt zodra het laatste muurdeel gebouwd werd, of de laatste stadstegel geplaatst werd of als er 5 of minder plaatsen voor muren tussen beide uiteinden van de stadsmuur overblijven. In dat geval wordt de stadsmuur volledig afgesloten en krijgen spelers eindelijk zicht op de volledige stad Carcassonne. De beschermheren krijgen hun punten voor de markten en de wachters scoren voor de gebouwen vanaf hun muurdeel. De speler met de meeste punten wint het spel.
Beoordeling
Deze versie (slechts voor 4 spelers) mag als de beste in de Carcassonne-reeks beschouwd worden. Ze oogt niet alleen bijzonder fraai (ook de houten kist met buidel en prima houten speelstukken dragen hiertoe bij), ze geeft de spelers vooral het gevoel aan de stad Carcassonne zelf te werken. Het basismechanisme blijft overeind maar de kleine aanpassingen in puntentelling en de toevoeging van de muur die de stad steeds maar verder afschermt, verhogen het gevoel met een volwassen geworden variant te spelen.
Carcassonne speelt uiterst tactisch en strategisch. De kleine details op de verschillende stadsdelen mogen niet uit het oog verloren worden: openbare en historische gebouwen, vis, graan of vee; het maakt allemaal een verschil. Het inzetten van wachters op de muren. Het afsluiten van stadsdelen door muurstukken. Het gepast bouwen van torens. Heel belangrijk.
Deze versie speelt ook bijzonder goed met twee spelers. De Stad is een aanrader tot en met. Het spel mikt op meer ervaren spelers die met heel veel facetten willen rekening houden.

Dit is een luxe uitvoering. Alle speelstukken zijn van hout en het geheel wordt opgeborgen in een houten kist.

Foto's 1,2: Wilma's Spellen en Puzzels