Hanabi (N) 2012

Hanabi is een coöperatief kaartspel waarbij de spelers er samen moeten voor zorgen om 5 aflegstapels te vormen. Elke stapel moet kaarten van een verschillende kleur hebben en per stapel moeten de kaarten met waarde 1-5 in die volgorde afgelegd worden.
Bij de start van het spel krijgt elke speler 4 of 5 handkaarten (bij 4-5 of 2-3 spelers). Deze kaarten moet elke speler echter omgekeerd open in zijn hand houden. Niemand mag zijn eigen kaarten zien! Daardoor zie je wel de kaarten van je medespelers en kan je hen tijdens het spel tips geven zodat ze te weten komen welke kaarten ze in de hand houden.
Er zijn 50 kaarten in het spel, 10 kaarten per kleur. Deze kaarten hebben de waarden 1-1-1-2-2-3-3-4-4-5. Deze kaarten moeten in 5 verschillende gekleurde aflegstapels uitgespeeld worden. Eerst moet de 1 gespeeld worden, dan de 2 in dezelfde kleur, enz. Er kunnen uiteraard meerdere kleurenstapels tegelijk met een 1 opgestart worden. In het ideale geval bereiken alle stapels de waarde 5. In dat geval scoren de spelers samen 25p. Maar dat is helaas niet steeds mogelijk.
Wie aan de beurt komt, mag kiezen uit drie acties: een hint geven, een kaart gewoon afleggen of een kaart op een stapel uitspelen.
(1) Een hint geven
Hier draait Hanabi om. Je mag een speler naar keuze een concrete tip geven over de kaarten die in zijn hand zitten. Je mag iets zeggen over de kleuren of over de getallen. Dat mag heel specifiek zijn: die en die kaart is rood. Of de eerste en laatste kaart in je hand is een 4. Die speler mag zijn kaarten dan eventueel in zijn hand verplaatsen. Maar hij mag er natuurlijk niet naar kijken. Je mag ook zeggen dat die speler b.v. geen enkele groene kaart bezit.
Maar telkens een speler beslist om een hint te geven, moet deze een hintfiche opzij leggen. Bij de start beschikt de groep over 8 hintfiches en kan dus in theorie slechts 8 keer een hint geven. Je moet dus ook proberen die gebruikte hintfiches terug te verdienen. Dat kan door voor de twee andere acties te kiezen.
(2) Een kaart afleggen
Als je denkt dat je een bepaalde kaart in je hand niet meer kan afleggen (omdat b.v. je rode 2 niet meer bruikbaar is daar de rode stapel reeds op 4 ligt) kan je deze kaart gewoon open afleggen. Als beloning krijgt de groep weer een hintfiche terug. Met deze acties bewijs je de spelers aan tafel dat je het spel snapt, of niet snapt :-).
(3) Een kaart uitspelen
Belangrijke actie. Hierdoor vormen zich de 5 noodzakelijke stapels op tafel. Als je kaart effectief past op één van de open aflegstapels dan plaats je die daar. Is het een 5 dan krijgt de groep bovendien een hintfiche terug. Maar als je kaart nergens past (steek het dan maar op de onduidelijke tips die je in de loop van het spel gekregen hebt…) dan moet je die kaart naar de grote aflegstapel verhuizen. Naast gemor van je medespelers verliest de groep ook nog eens 1 van de 3 foutfiches. En net zoals een beetje in basket, is een 3de fout dodelijk: dan verliest de groep meteen het spel en verdienen ze exact 0 punten.
Einde van het spel
Het spel eindigt als de groep een derde foutfiche incasseert. Dan verliezen we allemaal. Of als alle 5 stapels keurig tot 5 gevormd werden. Dan scoort de groep het maximum van 25p. Of als de laatste kaart van de aflegstapel getrokken werd. In dat geval mag iedereen nog één keer aan de beurt komen. De groep scoort dan de som van de hoogste kaarten in elk van de stapels.
Commentaar
Hanabi is een schitterend coöperatief spel dat een bijzonder nieuw spelelement toevoegt: elkaar tips geven zodat de groep samen 5 kaartstapels op een correcte wijze kan vormen. De spelregels bevatten ook nog suggesties om het spel in moeilijkheidsgraad aan te passen en introduceren ook een serie van 5 extra bonte kaarten (waarde 1-5) waardoor je nu 6 stapels moet maken, waarvan er eentje uitsluitend uit die 5 beschikbare bonte kaarten kan gevormd worden.
De manier waarop spelers een tip geven zal bij groepen die elkaar heel goed kennen anders geïnterpreteerd worden. “Dit is een 4” klinkt heel anders als er van slechts één kleur een stapel ligt met bovenaan een “3”. Spelers mogen in principe niets anders tegen elkaar zeggen dan de tip. Maar de intonatie kan soms nog meer verduidelijken…
Een aanrader voor de hele familie.

Commentaar en tips contactscholen:
+ heel goed voor de derde graad basisonderwijs
+ niet zo makkelijk om aanwijzingen te geven